Dr. Harriette Verwey is cardioloog in het Leids Universitair Medisch Centrum. Zij is een van de cardiologen die zich bezig houdt met hart- en vaatziekten bij vrouwen. In haar praktijk komt ze vrouwen tegen bij wie hartproblemen pas te laat zijn herkend.
“Zo’n 10 jaar geleden was er een keerpunt in mijn denken. Ik zag de resultaten van een Amerikaans onderzoek waaruit bleek dat vrouwen andere klachten hebben dan mannen en dat het verloop van hun ziekte anders is. Vaak met een slechtere uitkomst.
“Ik was daar enorm van onder de indruk en dacht: hoeveel vrouwen heb ik ten onrechte gerustgesteld naar huis gestuurd? Vanaf dat moment ben ik veel grondiger gaan kijken als vrouwen met klachten bij mij binnenkwamen.”
Niet op tijd herkend
“Ik kom regelmatig patiënten tegen bij wie de juiste diagnose door meerdere zorgverleners is gemist. Niet omdat ze onzorgvuldig te werk zijn gegaan, maar omdat het gewoon nog onvoldoende bekend is dat relatief jonge vrouwen ook ernstige hartproblemen kunnen hebben. Vooral bij vrouwen die ernstige zwangerschapscomplicaties hebben gehad moeten artsen extra alert zijn. Deze vrouwen hebben al jong een groter risico op hart- en vaatziekten.”
“Maar ook bij dermatologen is bewustwording heel hard nodig, dat verwacht je misschien niet. Bij de dermatoloog komen vrouwen voor een elektrische peeling vanwege overmatige gezichtsbeharing. Vaak komt dit voor in combinatie met een hormoonafwijking, zoals PCOS. Inmiddels weten we dat deze vrouwen een groter risico lopen op hart- en vaatziekten. Het is belangrijk dat hun dermatoloog dit signaleert en vrouwen doorverwijst zodat zij op tijd de juiste behandeling krijgen”
Maagklachten bleken hartprobleem
“Zelf behandel ik een vrouw van 40 die een jaar of 8 geleden een enorm groot hartinfarct heeft doorgemaakt. Ze ging naar de dienstdoende huisarts met klachten van pijn in het maagkuiltje, zuurbranden en boeren. De huisarts wist niet dat ze ooit ernstige zwangerschapscomplicaties had gehad, wat betekent dat ze al jong een groter risico heeft op hart- en vaatziekten. Hij stelde haar gerust en stuurde haar met maagzuurremmers naar huis. De dag erna liep het helemaal mis met haar hart. Ze heeft het ziekenhuis net op tijd gehaald.”
“We hebben haar nog wel gedotterd, maar de schade aan haar hart was enorm. Met veel kunst- en vliegwerk houd ik haar stabiel. Gaat ze verder achteruit, dan moet ze een harttransplantatie ondergaan. En dat terwijl ze zelf dus wel op tijd met klachten aan de bel heeft getrokken. Meer bewustwording is dus een absolute must.”
Fietstest minder betrouwbaar bij vrouwen
“Als een patiënt bij mij komt met klachten die kunnen duiden op een hartprobleem, doe ik standaard een fietstest om te weten of er iets mis is met het hart. Bij vrouwen is die test lang niet altijd betrouwbaar. Vrouwen kunnen zich soms minder goed inspannen dan mannen. Hierdoor halen ze met fietsen niet de vereiste hartfrequentie om goed te kunnen beoordelen of er sprake is van zuurstoftekort. En bij vrouwen kan het hormoon oestrogeen er vóór de overgang voor zorgen dat de fietstest afwijkend is.”
Gebruikelijke testen laten ons in de steek
“Bij vrouwen bij wie ik twijfel over de betrouwbaarheid van de fietstest doe ik aanvullend onderzoek, zoals een stressecho of een hartkatheterisatie. Maar ook bij hartkatheterisatie zien we bij vrouwen vaak normale kransslagaders terwijl er in de vaatwand zelf best heel ernstige afwijkingen kunnen zijn. En die kunnen we met deze methode niet opsporen. De gebruikelijke testen laten ons in de steek.”
“Onderzoek met een CT- of een MRI-scan geven betere resultaten, maar die kunnen we niet als routine invoeren. Een CT-scan moeten we doseren vanwege de röntgenstraling. En onderzoek met een MRI is duur en bewerkelijk en bovendien lang niet altijd beschikbaar.”
Vrouwen reageren anders op behandelingen
“Niet alleen bij de diagnose moeten we anders naar vrouwen gaan kijken. Bij de behandeling van vrouwen komen weer totaal andere problemen aan het licht. De vaatwand van vrouwen is vaak kwetsbaarder. Ze hebben dunnere vaten en meer bloedingscomplicaties na dotteren of een bypassoperatie.”
“De resultaten van de ingrepen bij vrouwen zijn even goed als bij mannen. Als behandelaar moet je wel bedacht zijn op eventuele complicaties en dit goed in de gaten blijven houden”.
Onderzoek vooral op mannen gedaan
“Alles wat we weten over hart- en vaatziekten komt uit onderzoek dat voornamelijk bij mannen is gedaan. Niet bij vrouwen dus. Als je je alleen al bedenkt dat het vrouwelijk X-chromosoom 1098 genen heeft en het mannelijk Y-chromosoom 86 genen, dan kun je niet zomaar zeggen: dit is de mens en wat voor mannen geldt, geldt ook voor vrouwen. Dat werkt niet zo”.
Vage klachten in kaart brengen
“De vage klachten die vrouwen kunnen hebben bij hartproblemen, zijn nog niet echt goed in kaart gebracht. Hoe komt het dat klachten van vrouwen minder duidelijk zijn dan die van mannen? We moeten als artsen veel beter weten welke klachten we serieus moeten nemen en bij welke klachten we vrouwen gerust kunnen stellen.”
“Als we dat weten kunnen we een goede werkwijze opstellen: hoe ga je precies te werk als een vrouw met bepaald profiel bij je binnenkomt? Welke testen doe je om vast te stellen of een vrouw werkelijk iets aan haar hart heeft? En daarna moet je kijken of je deze vrouw inderdaad goed geholpen hebt.”
Veel werk aan de winkel
“De afgelopen 15 jaar zijn we ons ervan bewust geworden dat vrouwen ook op relatief jonge leeftijd iets aan hun hart kunnen gaan mankeren. Bijvoorbeeld door een problematische zwangerschap. We baseren ons alleen nog te veel op aannames. Er moet veel meer onderzoek gedaan worden naar wat er nu echt mis is met de bloedvaten van deze vrouwen. En vervolgens moeten we weten hoe we dat het beste kunnen behandelen.”
“We staan eigenlijk nog maar aan het begin. De komende decennia hebben we nog veel werk te verzetten voor vrouwen!
Campagne HartenVrouw
“Er is niet alleen meer onderzoek, maar zeker ook nog meer bewustwording nodig. Bij de vrouwen zelf, maar ook bij cardiologen, huisartsen, gynaecologen en dermatologen. Daarom steun ik de HartenVrouw campagne van de Hartstichting. Als HartenVrouw hoop ik bij te dragen aan deze bewustwording.”
https://www.hartstichting.nl/verhalen/cardioloog-harriette-verwey-zet-zich-in-voor-eerder-herkennen-van-hart-en-vaatziekten-bij-vrouwen#
